د استانبول د آیاصوفیه جومات د ګنبسیو بیا رغول
ایکنانیوز د آناتولی له قوله راپور راکوي،په استانبول د یوزر پنځه سوه کلنې مخینې سره د آیا صوفیه وانۍ د پراخو مرمتونو نوي مرحله پيل شوې ده. دغه مرحله د زلزلې په وړاندې ددغې تاریخي ودانۍ د ګنبسیو پر ساتنې متمرکزه ده.
اړونده چارواکي وائي چې په دغې پروژې کې د اصلی ګنبسۍ او نیمې ګنبسۍ پياوړتیا ، د ورستو سربي پوښښو په ځاي د فولادي چوکاټ پياوړتیا ده.
تمه کیږي،په ختیځي ودانۍ کې د ټاؤر ډوله نصب شوي کرین یا جرثقیل به د لازمو موادو په وړلو راوړلو سره بیا رغاونه نوره هم آسانه کړي.
د ترکیې د ودانیو انجنئير ، د معمارۍ د پوهنتون استاد او د بیا رغونو د څارونکي علمي شورا یوه غړي مهمت سلیم اوکتن وائي؛ مونږ په درو کلونو کې د آیا صوفیه د ودانۍ د بیا رغونې او دهغې د شاوخوا د مینارو او نورو برخو د جوړولو لپاره کوټلی هڅې کړي دي. ددغو درو کلونو د رغونو دهڅو په پای کې مونږ د مینارو ،اصلي ګنبسۍ او د اصلی هالونو مضبوطول په تیره بیا د استابنول د احتمالی زلزلې په دلیل پر لامضبوطولو او پیاوړی کولو تمرکز کړی دی
په ۲۰۲۳ کال کې د ترکیې په جنوبی برخو کې 7.8 ریشتره لوی زلزلې درسته جنوبی برخه لړزولې چې په لکونو ودانۍ کې په کنډوالو بدلې کړې او او څه د پاسه ۵۳ زره کسان ئې هم ووژل . سره له دې چې په استانبول باندې ئې څه خاص اغیزې ونه کړې ، خو د ترکیې په جنوب کې کنډوالو د ورته زلزلې د پيښیدا ویره زیاته کړه او کارپيژاندو له ښار سره نزدې برخو د مځکې دخوئيدو کرښو ته اشاره کړې ده.
اوکتن ووئيل چې د کار نوي مرحله پیل شوې ده ، داسې مرحله چې دا په تیرو یو سل پنځوسو کلونو کې او د د ودانۍ په ټول تاریخ کې یوه ترټولو مهمه پيښه بلل کیږي. هغه ووئيل، د ودانۍ په ختیځي برخې کې د برج په شکل سره یو کرین یا جرثقیل لګول شوی او بیا ددغې ودانۍ لوړې برخې په آسانۍ سره د انجنئيرانو په وسیله رغول کیدلی شي . په دې توګه په ډيرې آسانۍ او آرامښت سره کار کولی شو او د ودانۍ لائې او لیئرز له علمی پوله په ښه توګه ارزولی شو، هغه تاوانونه چې په لسمې او څوارلسمې پيړیو کې د زلزلې او اور لګیدنې له امله اوښتي دي هم په ښه توګ ارزولی شو.
آیاصوفیه چې په ۵۳۷ میلادي کال کې د بیزنس امپراتور ژوستینیانوس په وسیله جوړه شوې ، د عثمانیانو په وسیله په ۱۴۵۳ کال کې د استابنول په فتح کولو سره دا ودانۍ په یوه جومات بدله شوه . د ترکیې جمهوریت د بنسټګر رهبر مصطفی کمال آتاتورک په وسیله دا په ۱۹۳۴ کال کې په میوزیم بدله شوه.
د کبمریج پوهنتون یو استاد روپرت وګریف وائي؛ ایا صوفیه حیرانونکي او د نړۍ یوه ترټولو مهمه تاریخي ودانۍ ده. داسې ښکاري واقعا مهمه ده چې د زلزلې د پيښیدا په وړاندې لا پیاوړي او وساتل شي.
که څه هم د ایا صوفیه ودانۍ سره یو ځاي شوي د سلطان سرای برخه له ۱۹۹۰لسیزې څخه د لمونځ ګوزارو لپاره پرانیستل شوې ،په ترکیې کې مذهبی او ملی پالو ډلو ټپلو له مودو مودو راهسې د یوزر پنځه سوه کلنۍ پخوانۍ ودانۍ په یوه جومات د بدلیدا هیله درلوده چې دا د سلطان محمد فاتح عثماني میراث ګڼي. د ترکیې سترې محکمې یا سپریم کورټ په ۲۰۲۰ کال کې د ۱۹۳۴ کال فرمان لغوه کړ او ا جازت ئې ورکړ څو دغه ودانۍ د یوه جومات پهتوګه پرانیستل شي.
https://iqna.ir/fa/news/4276499
